Sơ lược về ngành công nghiệp thép tấm mạ kẽm toàn cầu

A BRIEF INTRODUCTION OF GLOBAL GALVANIZED STEEL SHEETS & COILS INDUSTRY

            Kể từ tháng 3 cho đến tháng 6 năm 2018 chính phủ Mỹ liên tục đưa ra các chính sách điều chỉnh thuế nhập khẩu thép và nhôm trên cơ sở mục 232 của đạo luật mở rộng thương mại năm 1962 (Section 232 of the Trade Expansion Act of 1962). Cụ thể thuế nhập khẩu đánh lên các sản phẩm thép nhập khẩu là mức 25% có hiệu lực từ 23/3/2018 áp dụng cho toàn bộ các quốc gia, ngoại trừ một số nước có hạn ngạch nhập khẩu cụ thể như Argentina, Brazil và South Korea.

Ngành thép Việt Nam bị ảnh hưởng khá nặng nề bởi quyết định áp thuế này. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp sản xuất thép mạ kẽm, do các thị trường truyền thống lớn là các nước ASEAN đang ngày càng gặp phải sự cạnh tranh gay gắt của Trung Quốc, mặt khác các nước này cũng liên tục áp thuế tự vệ trong thời gian gần đây, do đó Mỹ được xem là một thị trường tiềm năng đối với các doanh nghiệp tôn mạ kẽm Việt Nam. Khó khăn ở thị trường xuất khẩu gây áp lực cạnh tranh gia tăng lên thị trường nội địa khi mà nhu cầu nội địa dự báo 4.65 triệu tấn năm nay trong khi năng lực sản xuất là 7 triệu tấn/ năm. Theo số liệu của VSA, xuất khẩu tôn mạ các loại trong 6 tháng đầu năm 2018 chỉ mới đạt 880 ngàn tấn, trong lúc sản lượng xuất khẩu dự kiến cần phải đạt trên 2 triệu tấn trong năm 2018 mới cân bằng với năng lực sản xuất trong nước. Mặt khác cần phải kiểm soát tốt lượng tôn mạ kẽm nhập khẩu dưới 1.5 triệu tấn.

Giai đoạn khó khăn này sẽ nhanh chóng qua đi khi các quốc gia lớn như Mỹ, Trung Quốc và các nước EU sớm cân bằng lại các lợi ích trong các cuộc chiến thương mại đang diễn ra. Ngành thép mạ kẽm vẫn là ngành công nghiệp có tỷ lệ tăng trưởng ổn định trên thế giới, theo số liệu của Technavio thì tỷ lệ tăng trưởng kép CAGR của ngành hàng năm trung bình là 5% từ đây cho đến 2020.

Sản lượng kẽm thế giới tăng trưởng khoảng 2% mỗi năm như biểu đồ bên dưới:

Hình 1: Sản lượng kẽm toàn cầu năm 2004 -2017

Nguồn: Statista 2018

Hình 2: Tiêu thụ kẽm toàn cầu năm 2004 -2017

Nguồn: Statista 2018

Trong năm 2017 toàn thế giới sản xuất ra 13.6 triệu tấn kẽm nguyên chất, tiêu thụ khoảng 14.1 triệu tấn, trong đó ngành công nghiệp thép mạ kẽm có tỷ trọng tiêu thụ lớn nhất, chiếm 50% lượng tiêu thụ kẽm, tức khoảng 7 triệu tấn đã được sử dụng trong ngành thép mạ kẽm. Trong đó lượng Trung Quốc tiêu thụ chiếm khoảng 45%, tức khoảng 6.3 triệu tấn, Trung Quốc cũng sử dụng khoảng 57% kẽm nguyên chất cho ngành thép mạ kẽm, tức là 3.6 triệu tấn.

Ước tính quy mô ngành thép tấm mạ kẽm trên thế giới:  

Trên thế giới, người ta phân loại các sản phẩm của ngành thép mạ kẽm gồm có bốn loại chính như sau:

+Tấm và cuộn mạ kẽm (Sheets and strips/coils)

+Kết cấu thép (Structures)

+Ống và tube (Pipes and tubes)

+Dây thép mạ kẽm và ứng dụng khác (Wires and others)

Chúng ta chỉ tìm hiểu  loại tấm và cuộn mạ kẽm (Sheets and strips/coils), theo thống kê năm 2015 thì thép tấm và cuộn mạ kẽm chiếm 61% tỷ trọng.

Theo thống kê ở trên thì toàn bộ ngành công nghiệp mạ kẽm toàn cầu tiêu thụ 7 triệu tấn kẽm năm 2017, trong đó ngành mạ kẽm thép tấm và cuộn chiếm 61% tức là 61% x 7 triệu tấn = 4.27 triệu tấn. Giả sử trung bình cần 40 kg kẽm trên một tấn thép tấm mạ kẽm thì với 4.27 triệu tấn kẽm sản xuất ra khoảng 106 triệu tấn thép tấm mạ kẽm hay gọi theo Việt Nam là tôn mạ kẽm. Một thị trường với quy mô hơn 85 tỷ USD quả là khá lớn.
Dựa trên sản lượng tiêu thụ kẽm năm 2017, tác giả ước tính sản lượng tôn mạ kẽm do Trung Quốc sản xuất khoảng 50 triệu tấn/năm, chiếm khoảng 50% tổng sản lượng tôn mạ kẽm toàn cầu.

Theo thống kê thì các ngành sử dụng thép mạ kẽm nhiều nhất là:

+Xây dựng và hạ tầng (Infrastructure and construction)

+Công nghiệp (Industrial)

+Năng lượng (Power)

+Xe hơi và phương tiện giao thông (Automobile and transportation)

+Nông nghiệp (Agriculture).

Trong đó nhu cầu thép mạ kẽm cho ngành xây dựng và hạ tầng chiếm khoảng 37% trong thập kỷ này. Việt Nam đặc biệt có nhu cầu cao trong lĩnh vực này khi mà cơ sở hạ tầng còn thiếu thốn cần đầu tư phát triển, mặt khác nhu cầu nhà ở luôn ở mức cao làm gia tăng nhu cầu cho các ngành thép cũng như ngành tôn mạ kẽm.

Các nhà sản xuất tôn thép mạ kẽm hàng đầu trên thế giới gồm có: ArcelorMittal, Baosteel, Gerdau, JFE Steel, NSSMC, Nucor, Posco… tôi sẽ giới thiệu chi tiết một vài nhà sản xuất lớn trong chuyên đề tiếp theo.

Đình Long